Pelvik enfeksiyon, kadında iç yukarı genital organların bulunduğu kemik çatısı pelvis olarak tanımlanmakta, pelvik ise kemik çatı ve bunun içeriğine ait olandır. Bu yukarı genital organlarda bakteri, virüs gibi mikrobiyolojik etkenlerden kaynaklanan enfeksiyonlarda pelvik enfeksiyon olarak tanımlanır. Enfeksiyonların çoğunluğu cinsel ilişki sonucunda bulaşan bakterilerle, kalan kısmı doğum, kürtaj ya da burada yapılan kist operasyonları, sezaryen, rahim ameliyatı gibi cerrahi müdahaleler sonucunda oluşur. Ancak PID adı verilen cinsel yolla bulaşan pelvik enfeksiyonları en sık görülendir. Kadın sağlığını olumsuz etkileyen enfeksiyonlar, kadın kısırlığında önemli bir yeri olan fallop tüplerindeki tıkanıklığa neden olabilir.

Enfeksiyonların en fazla cinsel yolla bulaşması nedeniyle, çok eşli cinsel yaşam süren ya da eşi çok eşli cinsel yaşam süren kadınlarda daha fazla görüldüğü belirlenmiştir. Önceden pelvik enfeksiyon geçiren, yeni spiral takılan, sosyo ekonomik seviyenin düşük olması nedeniyle sağlığa gereken önemin verilememesi gibi etkenlerde enfeksiyon kadınları daha fazla etkiler.

Bu enfeksiyonun oluşumunda ilk olarak rahim ağzı enfeksiyonu etkili olur. Rahim ağzında başlayan enfeksiyon, uygun koşulları buldukça yukarıya doğru ilerler, rahim iç tabakasını, fallop tüplerini, ilerledikçe pelvis iç organları, karın iç zarı ve karın içindeki organlara kadar yayılabilir. Kadının vücudunun doğal savunma mekanizması, normalde enfeksiyonu rahim ağzında durdurabilir. Fakat enfeksiyon yapıcı etkenlerin rahim ağzına yoğun hücum etmesi ya da vücut savunmasının azalması ya da kolaylaştırıcı etkenler varsa, enfeksiyon genital sistemin yukarılarına çıkarak, pelvik enfeksiyon oluşumunu meydana getirir. Vücutta rahim ağzı enfeksiyon yapıcı bakterilerin yukarıya çıkmasını engelleyen bir bariyer gibidir. Eğer bariyer progesteron hormonunun etkisi altında olursa, daha güçlü olur. Âdet kanaması olduğunda kandaki progesteron seviyesi biraz azalır. Bu nedenle âdet kanaması sırasında enfeksiyonun bulaşması daha kolay olur.

Bu enfeksiyonun en önemli riski bazı durumlarda yaşamı tehdit edecek bir tablo oluşturmasıdır. Giderek cerrahi müdahalelerde, doğum, kürtaj gibi operasyonlarda steril koşullara önem verilmesi, enfeksiyonlara karşı antibiyotik tedavisi uygulanması nedeniyle ciddi enfeksiyonlar azalma göstermektedir. Fakat cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar yine de ciddi enfeksiyonlara neden olabilir.

Bu enfeksiyonların fallop tüplerine tıkanmaya ya da daralmaya neden olması da büyük bir risktir. Bu kadının gebe kalmasına engel olan kısırlık sorununun yaşanmasına neden olur. Gebelik oluşsa bile, dış gebelik riski artar. Pelviste yapışıklık yapma olasılığı bulunan enfeksiyonların, kadında rahatsızlık veren kalıcı ağrılara neden olma riski bulunmaktadır.

Pelvik enfeksiyon sırasında tüp ve yumurtalık boşluğunda apse meydana gelirse, tıkanıklık, yapışıklık ve kalıcı ağrıların olma riski fazladır. Bu apsenin patlama riski olduğundan, karın içinde enfeksiyona neden olması siz konusu olabilir. Bu yüzden apsenin cerrahi olarak boşaltılması gerekebilir.

Enfeksiyonun cinsel ilişki nedeniyle gelişen PID ve klamidya bakterileri yüzünden oluşma olasılığı bulunmaktadır. Bu etkenler birlikte ya da ayrı enfeksiyon oluşturur, sonradan başka bakterilerde enfeksiyona katkı yapar. Klamidya bakterileri enfeksiyonla birlikte kasık ağrısına ve ara kanamaya neden olabilir. Bunların dışında toksoplazma, mikoplazmalar, B grubu streptokoklar, spiral kullanımında olan aktinomiçes grubu etkenlerde enfeksiyonu oluşturabilir.

Bu enfeksiyonlarda en önemli belirtiler kasık ağrısı ve akıntının olmasıdır. Bunların dışında adet düzensizliği, ateş, idrarda yanma, ishal, vajina ısısının artması gibi belirtilerde görülebilir. Akıntının tek başına olması halinde, kadında vajina enfeksiyonu düşünülür.

Hastada belirtiler olduğunda yapılan muayene sonucunda bazı tipik bulgular elde edilir. Rahim ağzının elde hareketinde ağrı olması, kasık muayenesinde ağrı olması, akıntı gibi bulgular tanı konmasına yardımcı olur. Kesin tanı için, benzer belirtilere neden olan apandisit, dış gebelik, idrar yolu enfeksiyonu gibi rahatsızlıklarla ayırıcı tanı yapılmalıdır. Şüphe duyulduğunda laparoskopik yapılır.

Enfeksiyon hafif belirtiler veriyorsa, hasta ayaktan tedavi edilebilir. Buna neden olan etkenlere uygun antibiyotik tedavisine başlanır. Cinsel yoldan bulaşma varsa, eşe de aynı tedavi uygulanır. Çünkü eş tedavi edilmezse, enfeksiyonun tekrarlama eğilimi yüksek olur. Tedaviye başlandığında, bir haftalık cinsel ilişkide bulunmama ve dinlenme gerektirir. Hastanın yatarak tedavi edilmesi, ateş olduğunda, apse oluşumu varsa, genel durumda bozukluk olduğunda tercih edilir. Spiralle birlikte oluşan pelvik enfeksiyonlarda, gebelikte oluşanlarda hasta yatarak tedaviye alınır.

Bu rahatsızlık cinsel yolla bulaşan hastalıklar içinde sınıflandırılır. Bu nedenle cinsel yolla hastalık taşıyan ya da taşıma riski yüksek olan kişilerle ilişkiye girmemek, prezervatif kullanmak ve tek eşli bir cinsel yaşam tavsiye edilir.